Wystawa „Koniec wojny” wyróżniona na Photolux Festival

Jak sztuczna inteligencja widzi wojnę?

„Koniec wojny” to projekt, który stawia pytanie: co się stanie, gdy modelowi generatywnemu AI nakaże się rozszerzenie kadru archiwalnego zdjęcia wojennego, bez jakiejkolwiek podpowiedzi? Autorzy projektu, Agnieszka Rayss i David Sypniewski, sprawdzili, czy sztuczna inteligencja potrafi odtworzyć krajobraz, uczestników wydarzeń, a może nawet atmosferę i warunki pogodowe uchwycone przez fotografa w momencie naciśnięcia migawki.

Efekt tego eksperymentu jest zaskakujący. Algorytm „rozszerza” obrazy, tworząc fantastyczne pejzaże i dziwne formy, które przypominają ludzi, zwierzęta, a czasami abstrakcyjne kształty. Na zdjęciach pojawiają się miasta, górskie pejzaże oraz sceny pełne niepokoju czy grozy. Granice między rzeczywistością a fikcją się zacierają, a zdjęcia nabierają nowego, surrealistycznego charakteru. Im bardziej algorytm rozbudowuje zdjęcia, tym mniej przypominają one pierwowzór. Stają się podobne do tego, jak widzimy na co dzień – ostrość i szczegółowość utrzymują się w centrum, a brzegi stają się coraz bardziej rozmyte, jakbyśmy patrzyli kątem oka i zauważali rzeczy, których nie jesteśmy do końca pewni.

Nie należy jednak traktować tych zdjęć jako rekonstrukcji historycznych. Sztuczna inteligencja nie dąży do wiernego odtworzenia przeszłości – tworzy nowe treści, bazując na tym, co „widzi” w oryginalnym zdjęciu. Efekt końcowy to zbiór wizualnych skojarzeń, które nie muszą odpowiadać rzeczywistości, ale mogą być odbiciem naszych wyobrażeń, stereotypów czy popkulturowych klisz.

Nowe spojrzenie na fotografię

Niedoskonałość efektów generowanych przez AI stała się inspiracją dla wystawy „Koniec wojny”. Wygenerowane zdjęcia wzbudzają dziwną nostalgię – ukazują sytuacje, które nigdy nie miały miejsca, a jednak wydają się znajome. Projekt symbolizuje zmianę – od epoki, w której fotografia była wiernym zapisem rzeczywistości, do czasów, w których zdjęcia są tworzone i reinterpretowane przez algorytmy, często oderwane od historycznych faktów.
Prace Agnieszki Rayss i Davida Sypniewskiego skłaniają do refleksji nad tym, jak dziś patrzymy na wojnę, przeszłość i samą fotografię. Kiedy zamykamy oczy i myślimy „wojna” – co widzimy? Czy narzędzia oparte na sztucznej inteligencji mogą zmienić sposób, w jaki wyobrażamy sobie wydarzenia z przeszłości?

Wyróżnienie wystawy na Photolux Festival pokazuje, że „Koniec wojny” to ważny głos w dyskusji o roli sztucznej inteligencji w sztuce. To również zaproszenie do odkrywania nowych perspektyw – zarówno w postrzeganiu przeszłości, jak i w zrozumieniu, jak technologia kształtuje naszą percepcję świata. Cały projekt został zrealizowany w Otwartej Pracowni Sztucznej Inteligencji.

Więcej o festiwalu Photolux Festival