Synantropy. Czego uczą nas chwasty?

Czego uczą nas chwasty?

Wystawa „Synantropy. Czego uczą nas chwasty?” prezentuje kolekcję prac stworzonych przez studentki i studentów School of Form Uniwersytetu SWPS. Badania nad roślinami synantropijnymi, czyli tymi, które żyją w bliskim sąsiedztwie człowieka, stały się punktem wyjścia do zgłębiania złożonych relacji między ludźmi a roślinami. Główne role w projekcie odegrały takie synantropy, jak wiesiołek dwuletni, dziewanna drobnokwiatowa, pokrzywa zwyczajna, wrotycz pospolity, szczaw kędzierzawy, robinia akacjowa, cykoria podróżnik, portulaka pospolita, winobluszcz pięciolistkowy, bylica piołun oraz lucerna siewna.

Wystawa „Synantropy. Czego uczą nas chwasty?” składa się z trzech kluczowych aspektów – interdyscyplinarnej współpracy, researchu i roślin synantropijnych.

Interdyscyplinarna współpraca

Od początku istnienia School of Form, program studiów promuje myślenie kooperacyjne – współpracę w grupie oraz z otoczeniem społecznym, biznesowym i ekspertami z różnych dziedzin. Tego rodzaju współpraca często prowadzi do przełamywania tradycyjnych wyobrażeń o profesji projektanta. Zaciera się rola autora, a indywidualna kontrola nad przebiegiem i rezultatem procesu projektowania staje się mniej wyraźna. Uczestnicy doświadczają ambiwalentnej natury współpracy, która niesie ze sobą zarówno satysfakcję, jak i momenty frustracji. Interdyscyplinarne zajęcia dydaktyczne symulują dorosłe życie zawodowe, w którym kluczowe znaczenie ma umiejętność poruszania się wśród wielu podmiotów i zmiennych, a także zdolność uchwycenia istoty problemu w chaotycznym procesie badań i projektowania.

Research

Współcześnie jednym z kluczowych narzędzi dobrego projektanta lub projektantki jest dokładny research. Badania interdyscyplinarne nie tylko inspirują, ale przede wszystkim pozwalają zrozumieć złożoność i splątaną naturę problemów projektowych. Studenci i studentki przeprowadzili kilkutygodniowe badania terenowe nad chwastami, dokumentując ich codzienne życie i zachowania w naturalnym środowisku za pomocą rysunków, fotografii oraz wideo.

Badaniom towarzyszyło tworzenie spekulatywnych narracji: Co lubi wiesiołek dwuletni, a czego unika robinia akacjowa? Jaką historię mogłoby mieć życie szczawiu kędzierzawego? Jakie relacje nawiązują chwasty w specyficznym mikrokosmosie ruderalnych przestrzeni półdzikich w miastach? Jakie traumy, a jakie marzenia kształtują ich charaktery? Zainspirowani myśleniem mackowatym – otwartym, wieloperspektywicznym i tymczasowym – studenci i studentki stworzyli roślinne persony, łącząc empiryczne dane z spekulatywnymi interpretacjami.

Rośliny synantropijne

Chwasty symbolizują inność, odmienność i obcość, ale także różnorodność, asymilację i zdolność przetrwania. W dzisiejszym świecie często dążymy do prostych, jednoznacznych rozwiązań – binarnych, czarno-białych, „albo-albo”. Dobre albo złe. Ofiara albo sprawca. Racjonalne albo emocjonalne. Lewicowe albo prawicowe. Takie myślenie wpędza nas w polaryzacje, zaciemniając niuanse i złożoność wszystkich relacji. Utrudnia nam to również radzenie sobie z innością, niezależnie od tego, czy dotyczy ona rasy, narodowości, osobowości czy gatunku. Chwasty przypominają nam o złożoności tych relacji. Często wchodzą w konflikty z otoczeniem, walcząc o zasoby i przestrzeń do życia, a jednocześnie wspierają bioróżnorodność i mają cenne właściwości lecznicze. Uczą nas, że jeśli chcemy żyć w różnorodnym świecie, musimy zaakceptować sprzeczności i umiejętnie nawigować w konfliktach, zamiast szukać prostych odpowiedzi.

Projekty z wystawy „Synantropy. Czego uczą nas chwasty?”