Sen w kosmosie

Zastanawialiście się kiedyś, jak śpią astronauci? Na leżąco czy na stojąco? Jak na jakość snu wpływa nieważkość? Jakie sny mają ludzie, którzy zasypiają z widokiem na Ziemię? Pierwszym wyzwaniem dla astronauty jest przyzwyczajenie się do nieważkości. Samo nabycie sprawności w poruszaniu się po Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) – zwanym „pływaniem” – zajmuje nowo przybyłym kosmicznym podróżnikom kilka dni. Efektywne spanie - jeszcze dłużej.

Sypialnia jak kabina prysznicowa

Astronauci mają do swojej dyspozycji niewielkie koje przypominające kabiny prysznicowe. Jest to prywatna przestrzeń każdego członka załogi, w której nie ma wydzielonej podłogi ani sufitu. Jest za to mnóstwo pasów i rzepów, którymi można przypiąć siebie albo swoje rzeczy do dowolnie wybranej powierzchni. Przestrzenie te służą do trzymania rzeczy osobistych, przebierania się czy odpoczynku.

Kabiny te są również wyposażone w specjalne śpiwory do spania, które przypina się w dowolnie wybranym miejscu stacji. Pozwalają one utrzymać ciało śpiącego w jednym miejscu i zabezpieczają jego kończyny oraz głowę przed zderzeniami z innymi latającymi obiektami. Na stacji nie używa się za to poduszek i kołder, ponieważ odfrunęłyby od ciała śpiącego astronauty.

Lewitacja w kosmosie

Astronauci mogą spać także poza kabinami - w dowolnie wybranym miejscu stacji. Ze względu na nieustający hałas (nad bezpieczeństwem i nieustającym funkcjonowaniem ISS pracuje bez przerwy pięćdziesiąt komputerów oraz system wentylacji) i światło (wschód i zachód słońca odbywa się 16 razy na dobę) kosmiczni podróżnicy często korzystają z zatyczek do uszu oraz opasek na oczy. Testują także możliwości spania na korytarzach stacji, czyli tzw. pływania luzem.

Osoby próbujące spać w lewitacji doświadczają całkowitego rozluźnienia mięśni, które w warunkach ziemskich można osiągnąć na floatingu (czyli sesji relaksacyjnej polegającej na odcięciu bodźców zmysłowych w specjalnie ku temu zaprojektowanej komorze). Ciało tak śpiących astronautów uzyskuje „punkt neutralny”, w którym jest idealnie zbalansowane między rozciągnięciem a zgięciem. Zdarza się jednak, że astronauci budzą się kompletnie zdezorientowani, ponieważ nie czują swoich nóg ani rąk. Nie wiedzą też, gdzie jest góra, a gdzie dół, następuje tzw. deprywacja sensoryczna. Ciało, które nie jest wciśnięte siłą grawitacji w materac łóżka i dociśnięte kołdrą, we śnie traci umiejętność określania swojej pozycji.

Kosmiczne chrapanie

W kosmosie nie doświadczysz również chrapania. Ze względu na działanie mikrograwitacji astronautom nie wiotczeje gardło i tym samym nie zwężają się ich drogi oddechowe wydające podczas chrapania głośny dźwięk. To powoduje, że kosmiczni podróżnicy nie doświadczają tej dokuczliwej (ziemskiej) przypadłości. Jeśli więc ktoś z twoich bliskich regularnie zakłóca wam smaczny sen, może warto podsunąć mu pomysł na zmianę zawodu...

Autorka tekstu

Tekst autorstwa Joanny Jurgi ze School of Form pochodzi z katalogu wystawy DOBRA/NOC wydanego w ramach Łódź Design Fesiwal 2022

Tekst został pierwotnie opublikowany w raporcie "Radykalny sen. Lepsze życie, lepszy biznes" przygotowany przez Instytut Kontekstów Pracy w 2019 r. https:// kontekstypracy.pl/czas-na-radykalny-sen-pobierz-nasza-publikacje